وتاری خانەوادەلە کۆڕی چلەی یادو ماتەمینی رەوانشاد شێخ لەتیف قەرەداخی – دا

وتاری خانەوادە
لە کۆڕی چلەی یادو ماتەمینی رەوانشاد شێخ لەتیف قەرەداخی – دا

فوئاد قەرەداغی

ئەمڕۆ ٢٧ / ٨ / ٢٠١٥ ساڵێک بەسەر کۆچی دوایی شێخ لەتیف ی برامدا تێدەپەڕێت ،ئەمڕٶ ساڵێکە واشەی مەرگێکی لەناکاو ئەوی بەرەو نەبوون بردو ، داخ و پەژارەی بۆ ئێمەی خانەوادەکەی بەجێهێشت . ئەو مەرگەی شٶکیکردین و هەتا ئەم ساتەوەختەش بەرینەداوین . ئەمڕۆ لەو یادەدا ، سڵاو لە گیانی پاکی دەکەین و . هیوای ئارامی و خۆڕاگری و بەردەوامبوون لەسەر رێگەو کارو کردەوەکانی ، بۆ منداڵەکانی ( نەهرۆ ، خەندە ، لەنجەو کانی ) دەخوازین . رەوانشادو هەمیشە یادی زیندوو بێت . ( فوئاد )

خوشک و برایانی هێژا ، ئامادەبووانی کۆڕی ماتەمینی چلەی کۆچکردووی ئازیزمان : شێخ لەتیفی شێخ ئەنوەری قەرەداخی …
سەرەتا بە ناوی خۆم و خانەوادەی کۆچکردووەوە ، سوپاسی سەندیکای بایۆلۆجی کوردستان و هاوڕێیان و دۆستانی کۆچکردوومان دەکەم ، بۆ ئەو گیانی ئەمەکدارییەی نواندیان و دەستپێشخەری سازدانی ئەم کۆڕی یادو ماتەمینەیان کرد ، بەمەش پیشەکەیان و هاوڕێ و هاوکارو هاوپیشەیەکی دڵسۆزی خۆیان بەرزنرخاندو ، بەشداریی خەم و پەژارەی ئێمەیانکردو ، باری گرانی ئەو مەرگە لەناکاوەیان ، لەگەڵماندا هەڵگرت .
بەڕێزان … یەکێک لەو حەقیقەتانەی بەرەوڕووی مرۆڤ دەبێتەوە ، دوانەی مەرگ و ژیانە . مەرگ و ژیان ئاوێتەی یەکترین . هەتا ژیان هەبێت ، چارەنووسی مەرگیش ئاساییە چاوەڕێمان بکات . مەرگ چارەنووسێکی سروشتی و قەدەرێکی ناچارییە بۆ هەموو مرۆڤێک ، بەڵام کاتێک رایەڵێکی ژیان لە خاڵێکدا دەپسێت .خۆشەویستێکمان بەرەو نەمان رادەکێشیت . لەبەرچاومان بزردەبێت . ئەو کاتە هێندەی پەیوەستبوونمان بە ژیانەوە راماندەچڵەکێنێت و بۆ ماوەیەک تووشی شۆکمان دەکات تا سەرەنجام ئەو مەرگە دەبێتە زنجیرەیەک یادەوەری و لەدوو پڕۆسەدا ژیان بەرهەمدێنێتەوە : یەکەم پرۆسەی بەردەوامیی ژیانی کۆچکردوو لەکاروکردەوەی وەچەکانیدا ، دووەمیشیان یادەوەریی مێژووی کارو کردەوەکانی دەبێت لە بیرەوەریی هەموو ئەو کەسانەدا ، کە بە شێوەیەک لەشێوەکان ، پەیوەندی پێیانەوە بووبێت .
بۆ ئێمەی کەسوکارو خزمان و دۆستانی شێخ لەتیف ، هەردوو پڕۆسەکە یەکتری تەواودەکەن و مایەی شانازیمانە .
دیارە پڕۆسەی یەکەم لە مەرگی ئەوەوە بەرەو ئایندە دەستپێدەکات و ، دڵنیابن مناڵەکانی بەردەوامیی پێدەبەخشن و ، ژیان و رەفتارو رەوشتی باوکیان دەکەنە رێنمای ئایندەیان لە خزمەتی مرۆییانەی خەڵکدا ، دەیکەنە نموونەی دڵسۆزییان بۆ ئەو پرنسیپە ئاکاریانەی کۆچکردوو رۆژانە پەیڕەویدەکردن ؛ هەر بەو شێوەیەش ، ئەو پڕۆسەیەی پەیوەندی بە رابردووەوە هەیە ، پەیوەندی بە رەوتی چەند دە ساڵێکی مێژووی ژیانی ئەوەوە هەیە ، خاڵبەندیی تەمەنی دەکات و شانازییەکانمان بۆ دەگێڕێتەوە ، هەر لە تێکەڵبوونیەوە بە خەباتی رێکخراوەیی و سیاسیی کۆتایی شەستەکانی سەدەی رابردوو لەریزەکانی یەکێتیی قوتابیانی کوردستان و پارتی دیموکراتی کوردستاندا ، تا پەیوەستبوونی بە شۆڕشی ئەیلوولەوەو کارکردنی وەک مامۆستایەکی بایۆلۆجی لە خوێندنگایەکی شۆڕشدا ، هەر لە دوورخستنەوەیەوە لە کوردستان و خۆراگریی بەرامبەر ژیانێکی سەختی ئاوارە ئاسای دوور لە زێدی ، تا بێبەشبوونی لە مافی رەوای تەواکردنی خوێندن بۆ بڕوانامەی ماجستێرو دکتۆرا ، وەک یەکەمەکانی بەشەکانی کۆلیژی زانستەکان لە زانکۆی سلێمانیدا ، بە بیانووی ئەوەی ” عائدون ” و ئینتیمای بۆ حزبی بەعسی دەسەڵاتدار نییە ؛ دوای راپەڕینیش شانازییەکان لە نێوچالاکییە رێکخراوەیی و پیشەییەکانیدا سەریانهەڵدا ، بەتایبەتی لە بەشداریکردنی دامەزراندنی کۆمەڵەی کارمەندانی تەندروستی و هەڵسووڕانی چالاکانەی لە سەندیکای بایۆلۆژیداو ، بەشداریی نووسین و مشوورخواردنی دەرکردنی بڵاوکراوەی ” ژێوار ” بەڕێکوپێکی و ، نووسین و چاپکردنی چەند نامیلکەیەکی زانستی ، لەسەر ئەرکی خۆی ، ئەگەرچی بە تیراژێکی زۆر کەمیش بووبێت ، وەک نامیلکەکانی : ١ ) مصادر المیاە والطرق الصحیحة لجمعها وفحصها الجرثومي ٢ ) الرقابة وواقع میاە الشرب في مرکز محافظة السلیمانية ٣ ) مشەخۆرەکانی کۆئەندامی هەرس . دواچالاکیی کۆمەڵایەتیشی کارکردنی بوو بۆ چەند مانگێک ، وەک سەرۆکی دەستەی باڵای سەنتەری رۆشنبیریی مەردۆخ .
بەڕێزان : سەبارەت شانازیمان بەم مێژووەوە ، پەندێکی کۆن سەبارەت بە مردن دەڵێت : دوو جۆر مردن هەیە ، مردنێک لە پەڕی باڵندە سووکترەو ، هەوا دەیبات و هەرزوو لەبەرچاوان و یادماندا نامێنێت . مردنێکیش ئەوەندەی هەرەسهێنانی کێوێک گرانەو ، ئاسەوارو یادو کاریگەریی بۆ مەودایەکی مێژوو لەسەر دەوروبەرەکەی دەمێنێت ، بۆ ئێمە مردنی شێخ لەتیف هەرەسی ئەو چیایە بوو بۆیە زامێکی گەورەی لە ناخماندا بەجێهێشتووە و ، لێرەدا پێکەوە بەو پەڕی پەرۆشییەوە یادی دەکەینەوەو لە دڵ و دەروونماندا جێی نەمریی بۆ دەنەخشێنین .
ئامادەبووان … بەشداربووانی هێژای ئەم کۆڕە : لە کۆتاییدا ، لەم سەکۆی یادو ماتەمینییەی سەندیکای بایۆلۆژی و دۆست و هاوڕێ و هاوپیشەکانییەوە ، جارێکیدی بەناوی خۆم و کەسوکارمانەوە ، بەناوی گێلاس خانی هاوسەری کۆچکردووەوە ، بەناوی کوڕو کچەکانیەوە ( دکتۆرە خەندە ، نەهرۆ ، لەنجە ، کانی ) ، سوپاس و رێزو پێزانینی خۆمان بۆ هەموو ئەو هاوڕێ و دۆست و دراوسێ و ناسیاوو خزمانە رادەگەیەنین ، کە لە کۆستی کۆچکردنیدا بەشداریی پرسەکەیانکردین ، چەند رۆژ ماندوو بوون و ئەرکمانیان هەڵگرت ، هەر لە مەراسیمی ئێشکگرتن لە مزگەوتدا تا دەگاتە بەڕێکردن و بەخاک سپاردن و راوەستان و دانیشتنی نێو هەردوو هۆڵی پرسەی ژنان و پیاوان و سەردانمان لە ماڵەوە درێغییاننەکرد ، یان لەڕێی تەلەفۆن و ئیمەیل و مەسیجەکانیانەوە هاوبەشیی خەم و پەژارەیان کردین ، بەوەش ئارامی و وزەی خۆڕاگرتنیان پێبەخشین و باری خەمیان سووککردین .
لە ناخەوە هیوای سەلامەتی و تەندروستی و خۆشیی بۆ هەموویان دەخوازین و ، داواکارین هەرگیز ناخۆشیی نەبینن و ، هەمیشە بەختەوەریی یەخەگیریان بێت و ژیانێکی ئارام و خۆشگوزەران بەسەربەرن . سوپاسی بێپایانیشمان بۆ ئێوەی ئامادەبووانی ئەم کۆڕە ، ئەرکتان کێشاو ، بە هاتنتان گەورەتان کردین .

ئاماژەکانی پەروەردەی داعشیانە

ئاماژەکانی پەروەردەی داعشیانە

وشەی ” داعش ” کورتکراوەی ” دەوڵەتی ئیسلامیی عێراق و شام ” ە . داعش لە ناوێکی دڵخوازی ئیسلامی سیاسیی سوننەوە بۆ دەوڵەت ، بۆتە بەرنامەو میتۆدێکی سیاسیی – ئایینی دیاریکراو ، بۆتە فیرقەیەکی جیاواز لەنێو دەیان فیرقەی ئیسلامیدا و ، لەهەوڵی ئەوەدایە ببێتە نوێنەری عەقیدەو شەریعەی ئیسلامی سەردەم .
سیستمی پەروەردەو فێربوون لە کوێی ئەم بەرنامەو میتۆدە دا رادەوەسەستێت ؟ ئایا خزمەت بەو بەرنامەو میتۆدە دەکات یان نە ؟ ئایا کۆی بەرنامەکان و ئاڕاستەکانی خوێندن ، بەردەوامیی بە فیکری داعشیانە دەدەن یان نە ؟ ئایا نەوەیەکی سازو ئامادە بۆ ئەم رێکخستنە ئیسلامییە گۆشناکەن ؟!
دیارە بۆ وەڵامدانەوە بەم پرسیارانە ، دەبێت پشت بە واقیعی نێو قوتابخانەکان ببەسترێت هەر لە چۆنایەتیی مامۆستاکانەوە تا سەر بەرنامەکانی خوێندن و چالاکییەکان و پەیوەندییەکان .
سەرچاوەی پەروەردەی داعشیانە ، ئایدیای داعشییە . ئایدیایەکە ئایدیۆلۆژیایەکی سەر بە رابردوو بنەمایەتی . ئایدیایەکە ، ئەمڕۆ بەو رابردووەوە دەبەستێتەوەو ، بەرەو ئەو مێژووە رایدەکێشێت .
بابەتەکانی ئەم بوارە فرە رەهەندەو ، سەرجەمی بوارە جیاجیاکانی سیاسەت و ئابووری و پەیوەندیی کۆمەڵایەتی و زانست و مەعریفە کۆمەڵایەتییەکان دەگرێتەوە .
هەڵبەت ئەم بابەتە پێویستیی بە توێژینەوەیەکی مەیدانیی هەیە بەڵام دەکرێت مشتێک بکرێتە نموونەی خەروارێک و بە ئاڕاستەو بنەما داعشییەکان ئاشنامان بکات ؛
– کاتێک سیستمی پەروەردە جلوبەرگی رەسمی لە قوتابخانەو خوێندنگاکاندا دیاریناکات و رێگە بە پۆشینێکی هەمە چەشنە دەدات . ئەمە لەهەلومەرجێکی سیاسی و ئابووری دژواردا نەرێیانە بەکاردەهێنرێت و ، لەڕێی پۆشاکێکی دیاریکراوەوە ئیحای فیکرێکی دیاریکراو پەخشدەکات . ئەم جۆرە ئیحایەی جلوبەرگ ، دەبێتە سیمایەک بۆ پەروەردەو ، لە ئیمڕۆدا دەچێتە خزمەتی شێوازی بیرکردنەوەو رەفتارو ژیانی داعشیانەوە .
– کاتێک بەرنامەکانی خوێندن جەخت لەسەر باڵادەستیی پیاو بەسەر ژندا بکات ، رەگەزی نێر لە پلەی یەکەم و رەگەزی مێ لە پلەی دووەمدا دابنێت ، ئەوا بەربەستێکی گەورە بۆ یەکسانیی رەگەزیی لەئاستی کۆمەڵدا دادەنێت، ئیتر ژن دەبێتە کەنیزەک و دوائاکام شەرعییەت بە ( سەبی ) کردنیشی دەدرێت .
– کاتێک لە کتێبەکانی خوێندندا ئەرکی ژنان کاری نێو ماڵ و بەخێوکردنی منداڵ بێت و ، پیاوانیش لە دەرەوەی ماڵ کاریان نان پەیداکردن بێت ، ئەوا دیسان پرنسیپی یەکسانیی پێشێل دەکرێت و ئاو بەئاشی کۆنەپەرستانەی جیاوازیی رەگەزیدا دەکرێت .
– کاتێک تۆڵەکردنەوەو توندوتیژیی و کوشتن لەبەرنامەکانی خوێندندا رەوایەتییان پێدەدرێت ، ئەوا نەوەی بکوژ پێدەگەیەنێت و ، بەئاسانی بۆ خزمەتی باندە تێرۆریستەکان سازو ئامادەیان دەکات .
– کاتێک منداڵ لەسەر ملکەچی و گوێڕایەڵیی کوێرانە بۆ گەورەکان رادەهێنرێت ، ئەوا زەمینەی سەلماندنی ئایدیۆلۆژیی تێرۆریستانەی داعشیانەیان بۆ خۆشدەکرێت و دەکرێنە یەدەکی ئەو باندانە .
– کاتێک منداڵان بەوە ئاڕاستە دەکرێن کە ئوممەتەکەیان و ئاینەکەیان باشترینە ، ئەوا فێری کینە دەکرێن و هەڵوێستی دوژمنکارانە لەسەرجەم گەلان و نەتەوەو ئاینەکانیدیکەی جیهان وەردەگرن و شەڕی نەتەوەیی و ئایینی بەپیرۆز دەزانن .
– کاتێک بەپێی بەرنامەی باندە تێرۆریستییەکان جیهان دەکرێتە دووبەشەوە : دارالاسلام و دار الحرب ، بەو پێیەش بۆ ( ئیماندارو بێئیمان یان کافرو موسڵمان ) دابەش دەبێت ، ئەوا هەلی هەڵبژاردن و بڕیاری چارەنووس لەبەردەم نەوەکاندا تەسکدەبێتەوەو بەلای ئایدیاو هەڵوێستی داعشیانەدا دەشکێنەوە
– کاتێک پیرۆزاندن لە مێشک و رەوشت و رەفتاری نەوەکاندا دەچێندرێت ، کەسایەتی مرۆڤەکان لەسەر ئەو بنچینەیە دادەڕێژرێت و بەناوی پیرۆزییەوە دەستەمۆ دەبن و گیانی رەخنەگرتن ویاخیبوونیان تیادا دەمرێنرێت و ، دەتوانرێت دزێوترین ئەجینداو کاریان پێ ئەنجام بدرێت ؛ هەڵبەت داعش و باندە تێرۆریستییەکانیش ئەمە بەرنامەیانەو ، بەرنامەی داعشیانەی پەروەردەش هاوپشتیان دەبێت .

فوئاد قەرەداغی ١٨ / ١١ / ٢٠١٥

پەروەردەی داعشی وەک سەرچاوەیەکی تێرۆریزم

پەروەردەی داعشی وەک سەرچاوەیەکی تێرۆریزم

تێرۆریزمی سەردەم ، رەگی ژیان و مانەوەی لە سەرچاوەکانی واقیعی سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتیدایە. بۆ خۆی دەرهاویشتەی ئەو واقیعەیە ، نەک ئایدۆلۆژیا ، چونکە ئایدیۆژیاش پابەندی ژیان و واقیعێکی دیاریکراوە و دەشێت لە قۆناغێکدا ببێتە سیمای دیاردەیەکی وەک تێرۆریزم . لەبەر ئەوە ، کاتێک باسی بنبڕکردنی تێرۆریزم دەکرێت ، دەبێت روانگەیەکی هەمەلایەنە هەبێت ، گشتگیرانە شیبکرێتەوەو ، چارەسەرەکانیش گشتگیرانە بێت ، واتە پەیوەندییان بە لایەنە سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتییەکانەوە هەبێت ، بۆیە بەرەنگاربوونەوەی سەربازی ، بەتەنها ، نابێتە هۆی چارەسەرکردن و بنبڕکردنی .
بەرەنگاربوونەوەی تێرۆریزم ، بەتایبەتی تێرۆریزمی ئیسلامیی ، جگە لە بڕیارێکی سیاسیی تۆکمەو یەکلاییکەرەوە بە جیاکردنەوەی ئایین لە دەوڵەت ، جگە لە وشکردنی سەرچاوە داراییەکانی ، پێویستیی بە سازدانێکی کۆمەڵایەتیی پێشکەوتووانە هەیە ، پێویستیی بە کۆمەڵگەی هاووڵاتیبوونی مرۆڤەکان و یەکسانیی هەمەلایەنەی ژنان و پیاوان هەیە ، پێویستیی بە جیاکردنەوەی ئایین لە سیستمی پەروەردەو فێربوون هەیە ، پێویستیی بەپەروەردەیەکی سێکولار هەیە . بەبێ پەروەردەیەکی سێکولار ، هەمیشە زەمینەی سەرهەڵدانی تێرۆریزم لەئارادا دەبێت . چارەسەرە سیاسی و ئابوورییەکان بەبێ گۆڕانکارییەکی سێکولاریستانەی پڕۆسەی خوێندن ، بێئاکام دەبن .
پەروەردەو فێربوون ، لە کۆمەڵگەیەکدا سێکولاریزم رەتبکاتەوە ، توندوتیژیی ئاینی و ئایدیۆلۆژیی داعشیانەی لێدەکەوێتەوە ، پۆلەکانی خویندن دەکاتە حوجرەی فیکری داعشی ، لە هەموو ماڵێکدا گەرای داعشبوون دادەنێت ، هەلومەرجێکی سایکۆلۆژیی لەبار بۆ سەلماندن و بەئاساییوەرگرتنی تێرٶر دەخولقێنێت. لەبەر ئەوە ، جیاکردنەوەی ئایین لە پەروەردەو فێربوون ، گۆڕانکاریی مۆدێرنانە لە سیستمی خوێندن و بەرنامەکانی پێگەیاندنی نەوەکاندا ، سپاردنی قوتابخانەکان بە مامۆستایانی سێکولار و ، دوورخستنەوەی ئەم مەڵبەندە کۆمەڵایەتی و پەروەردەیی و مەعریفییە لە فیکری تەکفیری و توندڕەویی داعشیانە ، سەرەتایەک دەبێت بۆ هەماهەنگی دەزگای پەروەردەو فێربوون لە پڕۆسەی بنبڕکردنی تێرۆریزم و داعشیزمدا .

فوئاد قەرەداغی ١٧ / ١١ / ٢٠١٥